BATYR LAB 2022
КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫҢ
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ПОРТРЕТТЕРІ
BATYR LAB 2022 ТУРАЛЫ
Batyr Lab - 2022 музыкалық резиденциясы 2022 жылдың 2 мамыры мен 7 мамыры аралығында Алматы қаласында екі шеберханада өтті: Санжар Байтереков жетекшілігімен заманауи академиялық музыка шеберханасы (Қазақстан) және Далер Назаровтың (Тәжікстан) тәжірибелік шеберханасы.

Бір апта ішінде іріктеліп алынған 14 қатысушы InSimple Бюросының негізін қалаушы Алекс Николаевтың (Мәскеу) “Музыкалық бизнес негіздері” курсын тыңдап, заңгер Темірлан Төлегеновтің “Қазақстандағы авторлық құқық”
семинарына қатысты, сонымен қатар екі шеберхана жетекшілері – Санжар Байтереков пен Далер Назаровтың кураторлық қолдауын алды.

Batyr Lab – 2022 музыкалық резиденциясы резиденттерінің шығармашылық портреттері 2022 жылдың жазындағы композиторлармен сұхбат және әңгіме негізінде қазақстандық музыкатанушылар Жанель Сафиевамен және Антон Сомовпен дайындалған.
ДАЛЕР НАЗАРОВ ЖЕТЕКШІЛІГІНДЕГІ ТӘЖІРИБЕЛІК ШЕБЕРХАНА
ХХІ ғасырдың екінші онжылдығында композитордың кім екенін айту қиын. Осы уақытқа дейін өнертанушы ғалымдар композиторлар заманының ақыры туралы ғана емес, жалпы өнердің күйреуі туралы да айтып үлгерді. Дегенмен, криэйторлар әлі де арамызда бар. Олар бұрынғыша әзірлейді, тамашалайды және ойлайды. Сөйлеу тәсілдері өзгерді, партитуралардың көп беттік томдары ноутбуктегі жақсы операциялық жүйеге ауыстырылды, ал есту тәжірибесі бұралған плагиндердің синтетикалық дыбыстарымен толықтырылды. Композиторлар, музыка сияқты, берілген шеңбермен және белгіленген қағидалармен шектелуді тоқтатты, сондықтан XXI ғасырда композитордың кім екенін анықтау өте маңызды.
- Жанель Сафиева, музыкатанушы
Бұл сұрақтың жауабын мен композиторларға арналған «Batyr Lab» музыкалық резиденциясынан іздедім. Далер Назаровтың тәжірибелік шеберханасының қатысушылары – Иван Абрамов, Амалия Айбушева, Беназир Алимходжаева, Дастан Биримкулов, Самрат Иржасов, Илияс Каби, Туран Нұрғожинмен танысып, бүгінгі композитордың келбетін қалыптастыра алдық. Резиденттер жеке оқиғаларымен бөлісті, соның арқасында, бүгінгі композитор – бұл айтары бар адам екені белгілі болды.
Әрі қарай
Ғалам бейнесі, қоғамдық және саяси үрдістерге реакция, сезім мен эмоциялардың көрінісі – композиторлар мұны өз шығармашылығына аударады,
ал тыңдаушы музыкадағы осы күйлерді ажырата білгенде шеберлікке қол жеткізіледі. Ішкі сыншының үніне, қоғамдық пікірге, қалыптасқан таптаурындарға қарамастан, композиторлар өзінің музыкасын жасауға ұмтылады. Көбінесе бұл сынақ және тәжірибе арқылы өтеді, өйткені жанрлар, стильдер және құрамдар бүгінгі күні бір-бірімен шектеседі. «Batyr Lab» тәжірибелік шеберханасының қатысушылары резиденцияға өз тәжірибесімен келді, бірақ тәлімгердің арқасында толық шығармашылық еркіндікке ену мүмкіндігіне қол жеткізді.
Шеберхананың тәлімгері Далер Назаров – шығармашылығы парсы-тәжік фолк және заманауи музыкасына үлкен әсер еткен тәжік әншісі және композиторы. Композиторлармен жұмыс істеу кезеңінде ол резиденттерге музыканың ең маңызды қасиетін - композицияның классикалық заңдарын емес, ондағы ішкі көрінісін ашты. Далер Назаров шеберханасына қатысушылардың басым бөлігі – музыкалық салаға жаңадан қадам басып келе жатқан жас әрі болашағы зор музыканттар. Олар өздерінің білімге деген құлшынысымен, қажырлы еңбегімен, талантымен бүгінгі таңда композитор болу үшін жан дүниенің ашық болу, музыкалық нысанда ойлауға деген ынтаның зор болу қажеттілігін дәлелдейді.
- Жанель Сафиева, музыкатанушы
Далер Назаров, тәжірибелік шеберхананың меңгерушісі
Ваня Абрамов
«Be warm» – алматылық музыкант Ваня Абрамовтың жобасы. Ол Джон Хопкинстің электронды шығармашылығынан шабыттанған эксперименталды жанрларда, эмбиент және технода жұмыс істейді. Музыкамен жақында ғана кәсіби түрде жұмыс істей бастағанымен, оны өмір бойы армандаған. Жасөспірім кезінде достарымен топ құрып, олармен британдық «Joy Division» және «The Smith» роктарын ойнайтын репетиция студияларын соңғы ақшаға жалдаған.

Беназир
Алимходжаева
+
Алматылық музыкант, продюсер, дыбыс жасаушы және вокалист Беназир Алимходжаева «Batyr Lab»-тың жарқын әрі күшті қатысушысы болды. Ол мәтінге, гармонияға, біріктіру мен аранжировкаға жауап бере отырып, барлық музыканы өзі жасайды, бірақ басқа дарынды музыканттармен бірге алға ұмтылу ынтасы «BENAZIR» авторлық жобасын жасауға әкелді. Топпен бірге олар жазбалар жасайды, концерттер береді және бірінші альбомның шығуына дайындалуда.

+
+
Дастан
Биримкулов


Дастан Биримкулов – қырғыз этникалық музыкасын сақтау және насихаттаумен айналысатын музыкант, композитор, Бішкек консерваториясының түлегі. Ол қырғыз елінің барлық дәстүрлі аспаптарында ойнайды. Тәжірибелік шеберхана бағдарламасы аясында ұйымдастырылған jam-session-да Дастан өзімен бірге алып келген музыкалық аспаптарының көптігімен таң қалдырды. Ұжымдық импровизация барысында комузды, сыбызғыны, чопо чоорды шеберлікпен ауыстырып, үзілістерде бас-гитарадағы рифтерді сұрыптады.

Инди-рок музыкант Самрат Иржасов «sobakasoma» жобасымен танымал.
Ол 2016 жылы әлеуметтік желілерде өлеңдерін жариялау арқылы кеңінен танымал болды. Эмоционалды оқу және шынайы мазмұн жұртшылықтың екіұшты реакциясын тудырды, бірақ оны енжар қалдырмады.
+
Самрат Иржасов


«Нell.o.peace» жобасының артында алматылық музыкант әрі композитор Илияс Каби тұр. 2014 жылы ол «Linkin Park» тобымен кездесуден кейін пайда болған жасөспірім арманының жүзеге асуы болған «Far in Gate» тобын құрды. Алты жыл бойы топ Қазақстандағы альтернативті музыка сахнасының қалыптасуының бастауында орналасып, поп-панк, альтернативті және прогрессивті роктың қиылысында жұмыс істеді.
+
Илияс Каби

Егер Орталық Азияның далалық кеңістігімен жол жүру үшін «бейнефильмдегідей» топтамасынан жаңа тректерді естігіңіз келсе, плейлистіде Амалия Айбушеваның музыкасы міндетті түрде болуы тиіс. Стримингтік қызметтерде Ташкенттік дыбыс продюсері мен дизайнерінің музыкасын «amalia» деген атаумен табуға болады.
Амалия
Айбушева


+
Әділбек Темірханов – музыкант және дыбыс режиссері, Жүргенов атындағы өнер академиясының түлегі. Ол музыка бірден өмірдің бөлігіне айналмағанын мойындайды: оны бірте-бірте және баяу аша отырып, ол өзін тану және қиын өмірлік жағдайлардан аман өту үшін онымен қарым-қатынасты нығайтты. Әділбек күн сайын музыкаға берілу арқылы тыныштықты үйренетініне, сенімділікке, даналыққа, байсалдылыққа ие болатынына сенімді.

Әділбек Темірханов

+
Туран Нұрғожин – музыкалық мансабын енді бастап жатқан астаналық студент. Университетте ол электрлік және компьютерлік инженерия мамандығы бойынша оқиды және соңғы екі жыл бойы музыка жазумен айналысады. Ол композиторлық техникаларды меңгеріп, есту тәжірибесін толықтырады. Музыкаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол тіпті терезенің сыртындағы желдің немесе тұрақтағы көліктің дабылы қандай жоғарылықта естілетінін ажырата алатындай музыкалық есту қабілетін дамыта алды.
Туран
Нұрғожин

+
BATYR LAB 2022 РЕЗИДЕНЦИЯСЫНЫҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ ШЕБЕРХАНА КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ПОРТРЕТТЕРІ
Шығармашылық портрет... Бұл тұжырым академиялық ортада жиі кездеседі. Көп жағдайда біз оны қарсылықсыз, априори түрде түсінікті және анық, тіпті шабыттандыратын, асқақ нәрсе ретінде қабылдаймыз. Мұның бәрі іс жүзінде неге негізделген? «Шығармашылық портретті» жасайтын әрбір автор бұл мәселе бойынша өз көзқарасын ұстанады - білім, шығармашылық қызығушылықтар аясы,
жұмыс тәжірибесі және т.б. туралы мәліметтер көрсетіледі. Ең бастысы, өнер қайраткерінің шығармашылық өмірін зерттеу арқылы оны оқырманға ұсыну.



- Антон Сомов, музыкатанушы

Көбінесе алған білім, жарыстарға қатысу өз құндылығын жоғалтады. Енді жинақталған әлеуметтік және практикалық тәжірибеге, кейбір проблемаларды көрсететін ұстанымдарға, жобалық жұмысқа, сондай-ақ харизмаға, оның қарым-қатынас жасау және мобильді болуына, ерекше болу қабілетіне аса назар аударылады - және адамдардың кең ауқымы үшін бұл бірінші орында тұрады. Біз абстрактылы және баршаға онша мәлім емес, нақты нәрсе алуға ұмтыламыз. Академиялық орта үшін білімге және кәсіби дамуға көңілді аз бөлетін мұндай тәсіл, өте күрделі. Қалыптасқан дәстүрлер мен көзқарастар уақытпен тексерілген. Олар да шығармашылық портреттің
негізгі құрамына кіреді.
Басқа мәселе, заманауи қоғам бұл ұғымды бүгінгі күні қалай қабылдайды? Толығымен абстрактылы қабылдайды деп көрінуі мүмкін. «Әртіс», «әнші», «музыкант», «музыкалық продюсер», «саунд-продюсер» және т.б. - яғни нақты қызмет саласы туралы айтылғандардың бәрі жанға жақынырақ болады. Ал шығармашылық портрет
кішкене бұлыңғыр...
Әрі қарай
Қатысушылар тәлімгерімен бірге ХХ ғасырдағы музыка тарихын зерттеп, хрестоматиялық үлгілерін талдап, өз шығармаларын көрсетті. Әрине, резиденция қатысушыларының әрқайсысы консерваторияда оқып жүргенде немесе өз бетінше ХХ-ғасырдағы композиторлық техниканы зерттеген. Бірақ, таңғаларлығы, олардың әрқайсысы оларды өз халқының дәстүрлі мұрасын түсіну құралы ретінде қабылдайды. Мұндай көзқарас – Батыс Еуропалық және дәстүрлі екі мектепті байланыстыру тәсілі – Орталық Азияның ұлттық мектептерінде қазірдің өзінде біршама тұрақты құбылыс ретінде қабылданатынын білеміз. Дегенмен, бүгінгі таңда академиялық музыканың
негізіне ғана емес, заманауи музыкаға үндеу прогрессивті композиторлық ойдың векторы ретінде көрінеді. Мұндай синтез түрлі шығармашылық тәжірибелер
мен ашылуларға мүмкіндік береді. Соның бір мысалы, композиторлардың вокал, үрмелі аспаптар дыбысының тембрлерін түсіндіру, оларды бейнелі-сазды функциялармен толықтыру саласындағы белсенді ізденістері. Және мұнда композиторлардың қиялы шын мәнінде шексіз.

Заманауи композиторларға арналған Batyr Lab 2022 музыкалық резиденциясының жаңа қатысушылары туралы не айтуға болады? Бұл жолы олар екі бағытқа бөлінді. Біреулері – заманауи музыкалық бағыттардың өкілдері болса, екіншісі – академиялық композиторлық мектептің өкілдері. Біздің назарымыз,
бұл жағдайда, дәл екінші бағытқа шоғырланған.

Олардың кейбіреулері – өнерпаз музыканттар мен композиторлар болса, басқалары – келешегі зор жас ұрпақ. Әрқайсысының өз тәжірибесі, музыкалық қалауы
мен қабылдауы бар. Оларды резиденция тақырыбы біріктірді - біздің ортамызда сенімді қадамдармен басып келе жатқан ХХ ғасыр музыкасы. Оның басты бастамашыларының бірі белгілі композитор және «Игеру»
заманауи музыкалық ансамблінің көркемдік жетекшісі Санжар Байтереков болды. Оның бай тәжірибесі, мектебі, заманауи академиялық музыканың осындай қиын бағыты қайда дамып отырғанын түсіну қатысушыларға кәсіби жолын белгілеуге мүмкіндік береді.

- Антон Сомов, музыкатанушы

Санжар Байтереков,
заманауи академиялық музыка
шеберханасының жетекшісі

САНЖАР БАЙТЕРЕКОВ БАСШЫЛЫҒЫНДАҒЫ ЗАМАНАУИ АКАДЕМИЯЛЫҚ МУЗЫКА ШЕБЕРХАНАСЫНА ҚАТЫСУШЫЛАР

ДАСТАН Қалмағанбетов

Академиялық музыканың композиторлық өрісінде Дастан Қалмағанбетов қай материалмен жұмыс істеген дұрыс екенін, оның зейіні мен түсінігін қажет ететін тақырыпты, көркем сөзді дұрыс жеткізуге көмектесетін құралдар мен әдіс-тәсілдерді көрсететін өзінің интуициясы мен ішкі үнін басшылыққа алады.
+
+
Фаррух АКРАМОВ
Фаррух Акрамовты «өзбек музыка өнеріндегі жаңа буын» деп атайды. Бұл өте сенімді естіледі. Оның көптеген шығармаларымен танысу мүмкіндігіңіз болса, не туралы айтып отырғанымызды түсінесіз.
+
ШЕРЗОД Собиров

+
Егер сіз кейде өзіңізге мынадай сұрақ қойсаңыз: «Музыка жасау үшін композиторға қандай да бір музыкалық аспапта ойнай білу қажет пе?», - онда бүгінгі күні көпшілік сізге келесідей жауап береді: «Міндетті емес». Алайда, Шерзод Собировтың пікірі басқаша. Өз саласының байыпты маманы (ол композитор, ұстаз және орындаушы) ретінде ол композиторлық істе орындаушылық компонент міндетті түрде қажет - бұл музыкалық шығарманың мәнін түсінудің кілті деп есептейді. Оның орындаушылық шеберлігіне фортепиано, қашғарлық рубабы және вокал кіреді.
Айғаным ТӨЛЕ
+
Айғаным Төле - Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының студенті. Домбырада, баянда және фортепианода ойнайды. Композитор ретінде академиялық жанрларда өзін сынап, әр түрлі жазу тәсілдерін қолданады. Композиция бойынша олимпиаданың 3-дәрежелі лауреаты (Астана, 2022 ж.). Пьер Булез, Дьёрдья Лигети, Авет Тертерян және т.б. шығармашылығына қызығушылық танытады.

Нурали ЭРКАЕВ
+
Кез келген композитор өзінің таңдауын өзінің қалыптасуының бастапқы кезеңінде біле бермейді, бірақ түсінгенде – ол оған араласып, оны мүмкіндігінше жетілдіреді, кәсіпқойға және жасампазға айналады. Бүгінгі күні Нурали Эркаев – композитор, ұстаз, пианист, Өзбекстан мемлекеттік консерваториясындағы «Композициялар мен аспаптау» кафедрасының меңгерушісі.
Азимбек ДЖАМБАЕВ
+
Қазақстанның композиторлық мектебі – музыка тілінде де, композиторлардың келбетінде де өзіндік дәстүрі мен өрнектері бар мәдениетіміздің іргетасы. Олар басқалардан байыптылығымен және тиянақтылығымен ерекшеленеді.